Gut | istanbulromatoloji

GUT HASTALIĞI NEDİR? NASIL TEDAVİ EDİLİR?

DİYET ÖNERİLERİ NELERDİR?

Gut Hastalığı Nedir?

Gut hastalığı bir çeşit iltihaplı eklem romatizmasıdır. Kan dolaşımında ürik asit denilen bir maddenin aşırı olması ve sonucunda eklem ve/veya dokulara çökerek burada iltihaplı olayları tetiklemesiyle oluşur. Ürik asit vücutta biyokimyasal işlemlerle pürinlerin (bir çok gıdada ve tüm hücrelerde bulunan bir çeşit proteindir) yıkılmasıyla elde edilen son üründür. Kan dolaşımınızdaki ürik asit artışı;

böbreklerinizin bu maddeyi idrarla yeterince atamamasıyla
veya bu maddenin metabolizmasıyla ilgili nadir görülen doğuştan anormallikleriniz varsa
veya yiyeceklerle vücudun metabolize edebileceğinden daha fazla pürinli gıda tüketiyorsanız oluşabilir.

Eğer ürik asit dolaşımınızda uzun süre yüksek oranlarda bulunuyorsa iğneye benzetilen ürik asit kristaller dokularınızda ve eklem boşluklarınızda birikerek, ağrılı eklem şişliklerine neden olabilir ve gut atağı olarak bilinen durum ortaya çıkar.

Diyetiniz gut hastalığına neden olması veya diyet kısıtlamaları sonucunda daha az gut atağı geçirmeniz gibi nedenlerle çok önemlidir. Eğer gut hastalığınız varsa diyetinizde pürinden zengin gıdalar tüketmeniz gut atağı geçirme olasılığınızı 5 kat artırır.

Gut Hastalığı Gelişmesiyle İlgili Olabilen Diğer Hastalıklar

Yüksek ürik asit düzeyleri bazı durumlarda da olabilir. Ayrıca gut hastalığı olan bireylerde yüksek kan yağları (yüksek kolesterol ve trigliserid), kan basıncı yükselmeleri/hipertansiyon, bozulmuş glukoz toleransı (şeker hastalığı veya şeker hastalığına artmış meyil) görülebilir. Eğer gut hastlığınız varsa sizde tip 2 diyabet (tip2 şeker hastalığı), metabolik sendrom, böbrek hastalığı olma olasılığı yüksektir. Bununla birlikte gut hastalarının yaklaşık yarısında aşırı kilo söz konusudur.

Göbek çevresinde yağlanmayla karakterize olan şişmanlık durumunda kanda iltihaba neden olan bazı maddelerde aşırı yükseklik olmaktadır. Bu durum gut ataklarınızın şiddetlenmesine daha da ötesinde kalp hastalığı, şeker hastalığı ve metabolik sendrom geliştirme riskinizde artışa neden olacaktır.

Kilo verme gut ataklarının şiddetinin ve sayısının azalmasına önemli katkı sağlar. Ayrıca kilo vererek yük taşıyan diz, kalça, ayak bileği gibi eklemlerdeki stresi azaltmış olursunuz. Ancak bunu yaparken şok diyetlerle yapmamak gereklidir. Çok hızlı kilo verilmesi için uyulan diyetler, uzun süren açlık periyotları gut ataklarını tetikleyerek şiddetli ağrılı atak geçirmenize neden olabilir.

Kilo verme mutlaka fiziksel aktivite ve sağlıklı diyetin kombine edildiği kontrollü bir süreçle yapılmalıdır.

Gut Hastalığında Hangi Yiyeceklerin Tüketilmesi Önlenmelidir

Yüksek pürin içeren aşağıdaki gıdaların tüketilmesinin önlenmesi önemlidir.

Yüksek pürinli gıdalar

Sakatatlar: Büyük ve küçükbaş hayvanların karaciğer, böbrek, yürek, dalak gibi organları
Av hayvanları: Sülün, karaca, geyik, tavşan
Yağlı balıklar: Ançüez, sardalya, ringa, çiroz, uskumru, alabalık
Deniz mahsülleri: Midye, yengeç, karides ve diğer deniz kabukluları, havyar

mayalanmış veya olgunlaştırılmış et ürünleri ve bira

Orta derecede pürinli gıdalar (Dikkatli tüketilmesi gerekenler)

Kırmızı et: Büyükbaş hayvan etleri, kuzu eti
Kümes hayvanları: Tavuk ve ördek eti
Baklagiller: Kurutulmuş bezelye, kuru fasülye, barbunya, soya fasülyesi ve nohut
Mantarlar ve soya eti
Bazı sebzeler: Kuşkonmaz, karnabahar, ıspanak
Tam tahıllar: Kepek, yulaf ekmeği, kepekli ekmek

Düşük pürinli gıdalar

Süt ürünleri: Süt, yoğurt, peynir, tereyağı
Yumurtalar
Ekmek ve gevrekler (kepekli olanlar hariç)
Makarna ve noodle
Meyve ve sebzeler (orta derecede pürin içerenler hariç)

Günlük ne kadar proteine ihtiyacınız vardır?

Günlük protein ihtiyacınız sağlıklı bir bireyde yaklaşık olarak vücut ağırlığınızın her kilogramı başına 1 gramdır. Böbrek yetmezliği gibi durumlarda proteinden kısıtlı diyet söz konusudur ve böyle protein kısıtlanması gereken durumlarda dikkatli olunmalıdır. Aşağıda yiyeceklerin protein içeriği konusunda örnekler sunulmaktadır:

100 g tavuk göğüs etinde 22 g protein
100 g balık fileto (morina) 21 g protein
Büyük boy (L) bir adet yumurta 6 g protein
30 g sert peynir 8 g protein
30 g lor peyniri 14 g protein
30 g badem 5 g protein içerir

Proteinler vücudun önemli yapıtaşları olup oldukça önemli enerji kaynağıdır. Tokluk duygusunun yeterli olması ve kan şekerinin düzenlenmesi için gereklidir.

Yüksek/orta pürin içeren gıdaların dikkatli tüketilmesinde yarar vardır. Hayvansal ve bitkisel gıdaların ölçülü biçimde kombine edilmesi pürin metabolizmasının düzenlenmesinde yardımcı olacaktır.

Bununla birlikte kırmızı et önemli bir demir kaynağıdır. Diğer besinler örneğin yumurta ve baklagiller de demir içerir ancak etten alınan demire göre vücudun daha zor emdiği formlardadır. Demiri öğününüze C vitamini ekleyerek daha kolay emilebilir hale getirebilirsiniz (yeşillikleri artırarak, yumurtanıza biraz kırmızı biber ekleyerek örneğin)

Pürin düzeyi düşük olmasına rağmen eğer bazı gıdaları tüketmekle gut atağı geçirme tecrübeniz varsa bu gıdalardan sakınmanız önerilir.

Gut atağı geçirmeyi önleyebilen gıdalar var mıdır?

Yapılan araştırmalarda C vitamini yüksek diyetle beslenen erkeklerde gut atağı geçirme olasılığı düşmektedir. Diyete ek olarak günde 500 ila 1500 mg C vitamini alan kişilerde kan ürik asit düzeyleri düşebilmektedir. Bunun ürik asitin böbreklerden atılımıyla ilgi mekanizmalarla gerçekleştiği düşünülmektedir. Eğer C vitamini tüketiminizi artırmak veya ek C vitamini almak düşünceniz varsa bunu hekiminizle konuşmalısınız, zira C vitamini kullandığınız bazı ilaçların metabolizmasıyla etkileşebilmektedir.

Vişne ve vişne suyunun guta karşı kullanıldığı bilinmektedir. Ancak fruktoz/glukoz (yada nişasta bazlı şeker-NBŞ) ile tatlandırılmış içeceklerin pürine düzeylerini artırıcı etkisi unutulmamalıdır.

Sağlıklı beslenmede gıdaların tüketiminde denge önemlidir:

-Daha fazla mevye ve sebzeye ağırlık vermek. Meyve ve sebzeler lif, vitamin, mineral ve fitobesinler sağlamaları yönüyle önemlidir.

-Kırmızı et tüketimini kısın, çok işlemden geçen gıdaların tüketimini azaltın

-Glukoz/fruktoz şurubu yada mısır şurubu (NBŞ) ile tatlandırılmış veya süni tatlandırıcı içeren içeceklerin gut oluşununu ve atakları artırdığı bilinmektedir. Konsantre ve sadece aroma içeren ticari meyve sularının lifden yoksun, vitamin düzeyleri düşük sadece kalori kaynağı olan besinler olduğunu unutmayın. Böyle tatlandırılmış gıdaların ve karbonhidrat ağırlıklı (ekmek, makarna, pirinç, büsküvi, kek gibi) beslenmenin tip 2 diyabet (şeker hastalığı) riskini artırdığını unutmayın.

Alkol, gut atak riskinizi artırır.

Alkol ürik asit düzeyinizi artırır ve ani gut atağı geçrimenize eden olur. Bira gibi mayalı içkilerde pürinden zengin olup ürik asit oluşumunu tetiklerler. Özellikle bira diğer alkollü içeceklere göre gut gelişimi riskini daha fazla artırmaktadır.

Su tüketiminiz çok önemlidir

Su tüketiminizi artırarak böbreklerinizde kristal oluşumunu önleyebilirsiniz. Günde yaklaşık 8 bardak (1,5 litre) su tüketimi genellikle önerilir. Günlük içtiğiniz kahve ve çay sıvı alımı miktarınıza dahildir. Ancak, kahvenin hafif bir idrar söktürücü olduğu unutulmamalıdır. Kafeinin gut ile direkt bağlantısı gösterilememekle birlikte günlük aynı miktar çay içenlere göre kahve tüketenlerde daha düşük ürik asit düzeyleri saptanmıştır.